
นกกระทุง นกปากใหญ่ ที่หลายคนเห็นว่า พวกมันชอบงับ สิ่งที่อยู่ตรงหน้าเข้าปาก ไม่เว้นแม้แต่สัตว์ขนาดใหญ่ โดยตามธรรมชาติ เป็นนกชอบกินปลาอย่างมาก มีความสามารถ ในการล่าเหยื่อเก่ง เราพามาเรียนรู้กันให้มากกว่าเดิม ทั้งลักษณะสายพันธุ์ต่าง ๆ พฤติกรรมกินอาหาร รวมถึงประชากรทั่วโลก
นกกระทุง (Pelican) นกน้ำขนาดใหญ่ จัดอยู่ในวงศ์นกกระทุง Pelecanidae แพร่หลายอยู่ในหลายทวีปทั่วโลก สามารถพบเห็นได้ บริเวณแหล่งน้ำจืด ชายฝั่ง และทะเลสาบ หรือใกล้กับที่อยู่อาศัยของมนุษย์ ได้รับการอธิบายชนิด อย่างเป็นทางการ ตั้งแต่ ปี ค.ศ. 1789 โดยนักธรรมชาติวิทยา ชาวเยอรมนี [1]
นกน้ำที่มีลักษณะเด่น ของจะงอยปากยาวใหญ่สีเหลือง มีถุงลมใต้ปากขนาดใหญ่สีชมพู สำหรับการจับเหยื่อ พร้อมกับการระบายน้ำออกโดยเฉพาะ เพื่อง่ายต่อการกลืนลงคอ ขาสั้น ปีกกว้าง ขนสีขาวแกมเทา หรือบางสายพันธุ์ ขนเป็นสีน้ำตาล ผิวหนังเปลือย และมีสีสันสดใสมากขึ้น ก่อนถึงฤดูผสมพันธุ์ [2]
โดยลักษณะทางกายภาพ แตกต่างกันตามสายพันธุ์ และแหล่งอาศัย จำแนกได้ดังต่อไปนี้
พฤติกรรมการล่าอาหาร แม้ว่าเป็นสัตว์สังคม แต่จะหาอาหารเพียงลำพัง เน้นจับปลากินเป็นหลัก ขนาดปลา 400 – 600 กรัม สามารถว่ายน้ำได้ดี ลอยตัวเหนือผิวน้ำได้ จับเหยื่อโดยการบินทะยาน จากความสูง 10 – 20 ม. และกระพือปีกร่อนลง เพื่อหาอาหารในระยะ 150 กิโลเมตร ใช้จะงอยปากจิก และช้อนเหยื่อเข้าปากทันที
นกกระทุงหลากหลายสายพันธุ์ ไม่ใช่นกอพยพข้ามประเทศ แต่จัดอยู่ในประเภท นกอพยพต่างถิ่น ตามฤดูกาลในบริเวณพื้นที่ เพื่อค้นหาแหล่งอาหาร และมีการกระจายสายพันธุ์มากขึ้น โดยเฉพาะช่วงนอกฤดูผสมพันธุ์ โดยการขยายพันธุ์ แบบอาณานิคมขนาดใหญ่ และมักร่วมกับนกน้ำชนิดอื่นด้วย
การผสมพันธุ์ เป็นสัตว์มีคู่ครองเดียว มักเกิดขึ้นบนเกาะ หรือชายฝั่งทะเลสาบน้ำจืด โดยมีโอกาสผสมพันธุ์ เป็นจำนวนมากถึง 50,000 คู่ วางไข่เพียง 2 – 3 ฟอง ระยะฟักไข่ 30 – 36 วัน โดยในป่าธรรมชาติ สามารถมีอายุขัย 15 – 25 ปี แต่ถ้าหากเป็นนกในกรงเลี้ยง สามารถมีอายุยืนยาวถึง 54 ปี
ประชากรของนกกระทุง ค่อนข้างมีประชากรคงที่ จัดอยู่ในกลุ่มสัตว์ป่าคุ้มครอง และเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ โดยคาดว่ามีจำนวน มากกว่า 500,000 ตัว แต่เนื่องด้วยปัจจุบัน พบว่านกในป่าชายเลนของไทย 90 ชนิด มีอัตราลดลงถึง 30% ในช่วงรอบ 3 ปี (พ.ศ. 2558 – 2560) จากสภาวะโลกร้อน และสิ่งแวดล้อมถูกรบกวน [3]
สำรวจประชากรกระทุงทั่วโลก โดยกระทุงสีน้ำตาล และกระทุงเปรู คาดว่ามีประมาณ 650,000 ตัว สำหรับกระทุงขาวอเมริกัน ประชากรเพิ่มขึ้นเป็น 157,000 ตัว ส่วนกระทุงปากจุด จำนวน 13,000 – 18,000 ตัว ส่วน ส่วนกระทุงดัลเมเชียน จำนวน 10,000 – 20,000 ตัว และกระทุงออสเตรเลีย ประมาณ 300,000 – 500,000 ตัว
นกกระทุง นกน้ำนักล่าปลา ที่มีลักษณะเด่นชัด ด้วยปากขนาดยาวใหญ่ มีถุงลมต้อนเหยื่อลงคอ สามารถกลืนปลาทั้งตัวได้สบาย แตกต่างจาก นกกระสา ที่ล่าปลาเก่ง แต่ว่ายน้ำไม่เก่ง เพราะนกกระทุง มีทักษะการว่ายน้ำชำนาญ ทั้งยังบินได้สูง และกระจายสายพันธุ์ เป็นอาณานิคมขนาดใหญ่ อยู่ทั่วหลายทวีป