กระจง สัตว์ป่าตัวเล็กตัวน้อย ที่ใครหลายคนมักเข้าใจผิด คิดว่าเป็นลูกกวาง ซึ่งถ้าครั้งหนึ่งมีโอกาสได้พบเห็น ถือว่าโชคดีมาก เพราะพวกมันไม่ได้โผล่หน้ามาบ่อยนัก หนึ่งในสัตว์ป่าขี้อาย ชอบออกหากินตอนกลางคืน และกินพืชเป็นอาหาร ยังมีความลับอีกมากมาย ถูกซ่อนอยู่ที่คุณไม่เคยรู้แน่นอน
กระจง (Chevrotain) หรือมีชื่อเรียกว่า “หนูกวาง” (Mouse-Deer) สัตว์กีบเท้าคู่ขนาดเล็ก อยู่ในวงศ์ของ Tragulidae พบแหล่งอาศัยในป่าฝน ของทวีปเอเชียใต้ และทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเป็นสายพันธุ์ที่แพร่หลาย มาตั้งแต่ช่วงยุคโอลิโกซีน – ยุคไมโอซีน ประมาณ 34 – 5 ล้านปีก่อน [1]
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ชนิดมีกีบเท้าขนาดเล็กที่สุดในโลก มีหลากหลายสายพันธุ์ รูปร่างคล้ายชะมด หรือกวาง แต่ไม่มีเขา และไม่มีต่อมน้ำตา สำหรับสายพันธุ์เอเชีย พบอยู่เป็นจำนวนมาก โดยมีน้ำหนักระหว่าง 7 – 16 กิโลกรัม ความยาวลำตัวเฉลี่ย 45 เซนติเมตร และความสูงเฉลี่ย 30 เซนติเมตร
ลักษณะเด่นของทั้งสองเพศ จะมีเขี้ยวยาวแหลมคม 1 คู่ แต่โดดเด่นมากในกระจงตัวผู้ เพื่อใช้ในการต่อสู้ ทั้งยังมีกีบเท้าขนาดเล็ก แต่ค่อนข้างคมมาก ไว้สำหรับป้องกันตัว โดยพวกมันมีขาที่สั้นและบาง ซึ่งทำให้ขาดความคล่องตัว แต่ด้วยรูปร่างขนาดเล็ก จะช่วยในการวิ่งลอดพุ่มไม้หนาทึบ เพื่อหลบซ่อนได้เป็นอย่างดี
การใช้ชีวิตส่วนมาก มักพบเห็นอยู่ตัวเดียว หรืออยู่ด้วยกันเป็นคู่ โดยมีวัยเจริญพันธุ์ ตั้งแต่ 5 – 10 เดือน พวกมันสามารถทำเครื่องหมาย สำหรับบ่งบอกคู่ครอง และคู่ต่อสู้ได้ ทั้งยังสามารถสร้างอาณาเขต เหมือนกับสัตว์เคี้ยวเอื้องทั่วไป แต่จะไม่ค่อยหวงอาณาเขตมากนัก พวกมันเลือกที่จะเพิกเฉย มากกว่าการก้าวร้าว
แหล่งอาศัยและอาหาร แม้ว่ากระจงจะอยู่ในพื้นที่ป่าฝน แต่พวกมันสามารถ ควบคุมอุณหภูมิความร้อนในร่างกายได้ ซึ่งช่วยในการปรับตัวในสภาพแวดล้อม ของป่าเขตร้อน และป่าแห้งแล้งได้ดี จึงจัดอยู่ในกลุ่ม สัตว์เขตร้อน กระจงเลือกกินพืช และผลไม้ร่วงหล่น แต่บางสายพันธุ์อาจพบว่ากิน แมลง เนื้อปลา และปู
กระจงเป็นสัตว์ป่า ที่ค่อนข้างหายาก เพราะมีจำนวนประชากรน้อย โดยมีหลายสายพันธุ์ ถูกแบ่งออกเป็น 6 ชนิดย่อย คือ กระจงชวา กระจงเล็ก กระจงใหญ่ กระจงฟิลิปปินส์ กระจงเวียดนาม และ กระจงวิลเลียมสัน สำหรับสายพันธุ์ที่พบในไทย มีเพียงแค่กระจงเล็ก (กระจงหนู) และ กระจงใหญ่ (กระจงควาย) เท่านั้น
การสืบพันธุ์ของกระจง ไม่มีฤดูกาลผสมพันธุ์ โดยตัวเมียตั้งท้องได้ตลอดเวลา รวมถึงตอนคลอดลูกเสร็จ จะใช้เวลาตั้งท้อง ประมาณ 4.5 เดือน และมีลูกกระจงเพียง 1 ตัว ที่มีน้ำหนักแรกเกิดเฉลี่ย 370 กรัม ซึ่งภายในเวลา 30 นาที – 1 ชั่วโมง หลังคลอดออกมา ลูกกระจงจะสามารถยืนได้ทันที และมีอายุขัย ประมาณ 12 ปี
นักล่าในป่าธรรมชาติ มีสัตว์นักล่ากินเนื้อหลายชนิด ที่อาศัยร่วมกับกระจง อย่างเช่น แมวป่า เสือลายเมฆ เสือโคร่ง และนกเค้าแมว โดยนักล่าจะออกหากินในป่าฝน คอยจับตาดูอย่างใกล้ชิด และมีโอกาสน้อยที่กระจงจะหนีรอด รวมถึงอันตรายจากงูเหลือม ที่ซุ่มโจมตีจากพื้นดิน และบนต้นไม้ด้วยเช่นกัน [2]
รวมข้อเท็จจริงน่าสนใจ หลายคนอาจเรียกว่า กวางหนู แต่พวกมันมีความลับอะไรซ่อนอยู่ ดังต่อไปนี้
ที่มา: 9 Tiny Facts About the Chevrotain [3]
กระจง สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็ก ชนิดสัตว์มีกีบเท้า มีเขี้ยวยาวแหลมคม แหล่งอาศัยในป่าฝน และป่าแห้งแล้ง ของทวีปเอเชียใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ กินพืชเป็นอาหารหลัก พบในประเทศไทยเพียง 2 ชนิด หนึ่งในสัตว์ป่าหายาก และมีประชากรค่อนข้างน้อย