กระทิง หากใครเคยดูสารคดี หรือเคยท่องเที่ยว ในป่าราบกว้างใหญ่ จะต้องพบกับเจ้าวัวกระทิง ตัวใหญ่ ดูช่างน่าเกรงขาม ซึ่งในปัจจุบัน กลายเป็นสัตว์ที่ถูกล่า จนใกล้สูญพันธุ์แล้ว เราจึงพามาศึกษาชีวิตของเจ้ากระทิง จากทั่วทวีปเอเชีย ทั้งลักษณะ พฤติกรรม ความสามารถพิเศษ และแหล่งชมกระทิงในไทย
กระทิง (Gaur) วัวป่าชนิดหนึ่ง เป็นสัตว์เท้ากีบ จัดอยู่ในวงศ์ตระกูล วัวและควาย Bovidae โดยเป็นสัตว์ป่าพื้นเมือง ถิ่นอาศัยในทวีปเอเชียใต้ และทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้รับการเสนอจัดลำดับสายพันธุ์ โดยนักธรรมชาติวิทยา ชาวอังกฤษ ปัจจุบันมีสายพันธุ์ย่อย 3 ชนิด คือ Gaurus, Readei และ Hubbacki [1]
วัวกระทิงขนาดใหญ่ โดยมีโครงสร้างใหญ่ และแข็งแรง มีสันนูนตรงหน้าผาก มีเขาใหญ่หนาแน่น เป็นโคนเขามีหน้าตัดรูปวงรี (ลักษณะเด่นที่แยกออกจากวัวได้ชัดเจน) และหูขนาดใหญ่ ส่วนมากจะเป็นขนสีน้ำตาลเข้ม บางสายพันธุ์สีน้ำตาลแดง หากเข้าสู่วัยแก่ จะเป็นขนเกือบสีดำเงางาม
โดยความยาว ตั้งแต่ส่วนหัวจรดลำตัว ประมาณ 250 – 330 เซนติเมตร ความสูงประมาณ 142 – 220 เซนติเมตร สำหรับเพศผู้ จะมีขนาดใหญ่กว่าเพศเมีย ซึ่งมีน้ำหนักตั้งแต่ 440 – 1,000 กิโลกรัม หรือบางตัวอาจมากถึง 1,500 กิโลกรัม (พบในประเทศอินเดีย)
พฤติกรรมการใช้ชีวิต อยู่รวมกันเป็นฝูงเล็ก ประมาณ 8 – 11 ตัว โดยฝูงจะเดินเร่ร่อน เป็นระยะทางกว่า 2 – 5 กิโลเมตร / วัน ออกหากินในตอนกลางวันเป็นหลัก ระหว่างเวลา 6.30 – 8.30 น. เน้นกินพืช หญ้า สมุนไพร หน่ออ่อน และดอกหญ้า รวมแล้ว 32 ชนิด ทั้งยังกินอาหาร แตกต่างกันไปตามฤดูกาล
การสืบพันธุ์ของกระทิง เข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ เมื่ออายุครบ 2 – 3 ปี โดยเกิดขึ้นตลอดทั้งปี แต่มีการผสมพันธุ์สูงสุด ในช่วงเดือนธันวาคม – เดือนมิถุนายน หลังจากนั้นเพศเมีย เริ่มตั้งครรภ์ 275 วัน ออกลูก 1 – 2 ตัว / ครั้ง และอายุขัยของกระทิง อาจยาวนานมากถึง 30 ปี
สัตว์ป่ามีเขาขนาดใหญ่แหลมคม ประเภท สัตว์บก วัวควายสายพันธุ์ใหญ่ที่สุด โดยพบจำนวนประชากร ของกระทิงทั่วโลก อัตราประมาณ 21,000 – 34,000 ตัว ส่วนมากอยู่ในประเทศอินเดีย สำหรับในประเทศ เคยมีประชากรน้อยกว่า 1,000 ตัว แต่ปัจจุบันพบเห็นได้น้อยมาก คาดว่ามีทั้งหมดไม่เกิน 150 ตัวแล้ว
สำรวจข้อเท็จจริงต่าง ๆ เกี่ยวกับกระทิงในป่าธรรมชาติ อาจมีบางอย่างที่ยังไม่เคยรู้มาก่อน ดังนี้
ที่มา: 17 Facts About Bull [2]
นอกจากเราจะเห็นฝูงกระทิง ในสารคดีสัตว์โลกต่าง ๆ สำหรับในป่าของไทย ก็สามารถชม หรือส่องสัตว์ป่าได้เช่นกัน จากการศึกษา ประชากรกระทิง ปี 2567 พบมีฝูงกระทิง เป็นจำนวนมากกว่า 30 ตัว ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่ จังหวัดบุรีรัมย์ และคาดว่าเกิดการรวมกลุ่มกัน ประมาณ 60 ตัว
นักท่องเที่ยวสามารถเข้าชม เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติ จะได้เห็นทั้งกระทิงป่า ช้างป่า และ กวางป่า อีกมากมายหลายชนิด โดยติดต่อขอเข้าชม กับเจ้าหน้าที่ล่วงหน้า ทางเบอร์โทร 044-666-209 ซึ่งในปัจจุบัน กระทิงป่าในไทย จัดอยู่ในสถานะ สัตว์ป่าคุ้มครอง ประเภท 2 และสถานภาพใกล้สูญพันธุ์ [3]
กระทิง วัวกระทิงป่า แหล่งอาศัยในทวีปเอเชียใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ร่างกายแกร่งกำยำ มีเขาใหญ่หนาแข็งแรง สำหรับป้องกันอันตราย ทั้งยังมีทักษะ ความสามารถพิเศษ โดยเฉพาะประสาทสัมผัสดี สื่อสารกันได้หลายทาง สามารถพบเห็นได้ในป่าของไทย แต่มีประชากรค่อนข้างน้อย