ปูเสฉวน เจ้าปูตัวน้อย แห่งหาดทรายขาว และชายทะเลเกือบทั่วโลก สัตว์กล้ามแดง ที่มีบ้านติดตัว เดินทางไปด้วยกันทุกที่ นั่นก็คือเปลือกหอย หลากรูปแบบ หลายสีสัน หนึ่งในสัตว์กินซาก พบเจอง่าย ทั้งยังมีความสำคัญ ต่อระบบนิเวศธรรมชาติอย่างมาก
ปูเสฉวน (Hermit Crab) สัตว์จำพวกกุ้งน้ำจืด จัดอยู่ในวงศ์ Paguroidea สามารถปรับตัวอยู่ได้ ในเปลือกหอยหินปูน โดยพบมากกว่า 800 สายพันธุ์ ตามสภาพแวดล้อมทางทะเล เกือบทั้งหมด ถูกบันทึกฟอสซิล ของปูเสฉวน มาตั้งแต่ยุคครีเทเชียสตอนปลาย โดยอาศัยอยู่ใน เปลือกหอยแอมโมไนต์ดึกดำบรรพ์ [1]
ลักษณะทางกายภาพ ของปูเสฉวนขนาดเล็ก โดยส่วนลำตัวและหัว เหมือนกับปูหรือกุ้งทั่วไป และส่วนท้องยาวโค้งมนเป็นเกลียว ค่อนข้างนุ่ม คล้ายกับก้นหอย มีขนาดลำตัว ประมาณ 1 – 6 เซนติเมตร มีขาทั้งหมด 10 ขา ไม่มีเปลือกแข็ง (จึงต้องอาศัยอยู่ในเปลือกหอย) ซึ่งร่างกายทั้งหมด สามารถหดกลับเข้าไปได้
โดยจัดอยู่ในประเภท สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง อยู่บนบกมากกว่าในน้ำ เพราะกระบวนการหายใจ ต้องการรับออกซิเจนบนบกโดยตรง และต้องลงไปกินน้ำทะเล เพื่อให้ร่างกายรับเกลือแร่ และแคลเซียมด้วย เพื่อความอยู่รอด แต่ไม่สามารถอยู่ในน้ำได้นานเกินไป เพราะอาจทำให้ตายได้เช่นกัน
พฤติกรรมปูเสฉวนตามธรรมชาติ แตกต่างกันแต่ละสายพันธุ์ ค่อนข้างหลีกเลี่ยงการเผชิญหน้า และชอบอยู่รวมกันเป็นฝูง มักรวมตัวกัน ในตอนกลางวัน เวลา 16.00 น. และเคลื่อนที่ไปด้วยกัน เมื่อถึงเวลา 17.00 น. เพื่อหาแหล่งอาหาร จะกินพวกซากพืชซากสัตว์ อย่างเช่น ซากหอย และ ซากปะการัง
สำหรับการเลือกบ้าน คือ เปลือกหอยอาศัย ปูเสฉวนจะต้องเลือก เปลือกหอยที่มีหินปูน มีความชื้นในอากาศ 70% ขนาดเหมาะสม และมีน้ำหนักเบา โดยเปลือกหอยใช้งานได้นาน จนกว่าจะเปลี่ยนใหม่ หรือหากในบางกรณี ที่ไม่มีเปลือกหอย ปูจะใช้วัสดุอื่นแทน เช่น กระป๋อง ขวดแก้วแตก หลอดไฟ หรือ ขยะพลาสติกต่าง ๆ
สัตว์กินซากพืช และซากสัตว์ ที่ขึ้นชื่อว่าเป็น “นักทำความสะอาดชายหาด” ซึ่งเรียกได้ว่าพวกมัน กินซากทุกอย่าง เหมือนกับทำหน้าที่เก็บกวาด ให้ชายหาดสะอาดมากขึ้น และมีความสำคัญ ต่อระบบนิเวศทางธรรมชาติ หากปูเสฉวนหายไปจากโลก อาจส่งผลกระทบ กับระบบนิเวศทุกด้านแน่นอน
ภัยคุกคามสำหรับปูเสฉวน มีหลากหลายปัจจัย โดยแบ่งเป็น 3 ปัจจัยหลักดังนี้
ความสำคัญของปูเสฉวน ที่มีต่อระบบนิเวศในด้านต่าง ๆ ดังต่อไปนี้
ที่มา: คืนบ้านให้ปูเสฉวน ชวนบริจาค “เปลือกหอย” [2]
หลายครั้งที่เราเห็นกลุ่ม คนชอบเลี้ยงสัตว์แปลก นิยมเลี้ยงปูเสฉวนกันมาก ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว ปูเสฉวนไม่สามารถนำมาเป็นสัตว์เลี้ยงได้ เนื่องจากว่ามีความสำคัญ ต่อระบบนิเวศทางทะเล โดยอาจเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์มากขึ้น เพราะเป็นสัตว์ที่จับได้ง่าย ตามชายหาด ทั้งยังไม่ได้รับการคุ้มครอง จากกฎหมายอีกด้วย
การจับปูเสฉวนมาเลี้ยงในไทย ส่วนมากจะมีราคาขายเฉลี่ย 80 – 2,500 บาท / ตัว และ สามารถมีอายุขัยยืนยาวถึง 60 ปี หากอยู่ในสภาพแวดล้อมเหมาะสม มีอาหารเพียงพอ และแน่นอนว่า การจับพวกมันมาเลี้ยง จะส่งผลให้ปูเสฉวน มีอัตราการตาย เร็วมากกว่าเดิม [3]
ปูเสฉวน สิ่งมีชีวิตตัวน้อย มีบ้านเป็นเปลือกหอย หนึ่งในสัตว์บก และ สัตว์น้ำ ดำรงชีวิตอยู่ตามชายหาดเกือบทุกแห่ง มักรวมตัวกันเป็นฝูง เพื่อออกหากิน สามารถพบเห็นได้ง่าย และไม่สมควรนำมาเป็นสัตว์เลี้ยง เพราะค่อนข้างมีความสำคัญ กับระบบนิเวศ ทั้งทางบกและทางน้ำ